
Luisteren naar kwetsbare stemmen in het onderwijs…of niet?
Hoorde u de afgelopen maanden ook af en toe geluiden in het nieuws hoe moeilijk deze corona-periode was en nog is voor kwetsbare gezinnen? En hoe onmisbaar het onderwijs is, vooral voor deze ouders en kinderen? De inschrijvingen voor komend schooljaar zijn weer volop aan de gang. Opnieuw is er niet genoeg plaats in de scholen van de grote steden en ook in de kleinere steden neemt het plaatsgebrek jaarlijks langzaam toe. Ondanks dat er volgens politici hard gewerkt wordt aan de toegankelijkheid van het onderwijs voor mensen die nauwelijks hun weg vinden doorheen het inschrijvingsbeleid, zullen er op 1 september weer honderden kinderen thuis blijven. Want als je als ouder over weinig netwerk, geld en informatie beschikt, verlies je de strijd, zit je met je vijf weigering-van-inschrijving-brieven alleen thuis met je kind, en niemand kijkt nog naar je om.
Een Brussels burgerplatform trekt al jaren aan de alarmbel betreffende het chronisch plaatstekort in het onderwijs, met de nadruk op het lot van kwetsbare ouders en kinderen en de veranderingen die nodig zijn. Ze creëerden een meldpunt om meer zicht te krijgen op concrete vragen en om mensen verder te helpen waar nodig. Ze verloren het proces dat ze aanspanden in 2014 waarin de bevoegde overheden terecht verantwoordelijk werden gesteld voor het plaatsgebrek en het gebrek aan resultaatgerichte begeleiding voor kwetsbare gezinnen. Zoals vele andere minderheidsstemmen werd dit geluid nauwelijks gehoord en geparkeerd.
Overheden gebruiken gretig woorden zoals “participatie”, “inclusie” en “gelijke kansen voor kwetsbare groepen” en wekken daarmee de indruk dat er ook effectief iets gebeurt met minderheidsstemmen. Bij deze een extra woordje uitleg vanuit Deep Democracy-perspectief over wat “luisteren naar minderheidsstemmen” betekent. Echt luisteren gaat over moeite doen om te begrijpen wat mensen nodig hebben om mee te kunnen, om aansluiting te vinden in een organisatie, een systeem, een samenleving. Het gaat over diep respect voor je medemens en over samen verantwoordelijkheid nemen voor het eindresultaat. Luisteren stopt niet met het overnemen van woorden in de mondelinge en schriftelijke communicatie. Het volstaat niet om te weten dat er minderheidsstemmen bestaan en om ze vervolgens in je beleidsplan te parkeren zonder diepere dialoog of plan van aanpak. Het concreet maken van beleid is blijkbaar écht een kunst apart.
Een tip om te zorgen dat ieder kind binnenkort ook effectief op een schoolstoel zit? Luister naar de wijsheid van alle stemmen die er voor het oprapen liggen aan je eigen (vergader)tafel, in je netwerk én in organisaties die met kwetsbare gezinnen werken. En vooral: verbind er acties en eindresultaten aan.
Ylva Berg
